Locatie: Dorpsstraat 37 en 39, Berkenwoude
Het dorp Berkenwoude is net als de meeste andere dorpen in de Krimpenerwaard rond 1300 ontstaan rond de kerk. Berkenwoude is grotendeels gebouwd op veengrond, maar de kerk ligt op een verhoging of donk van zandgrond.
Op uitlopers van deze donk liggen de panden Dorpsstraat 37 en 39. De panden zijn in 1778 oorspronkelijk gebouwd als één dorpsboerderij. De splitsing in twee aparte wooneenheden heeft mogelijk plaats gevonden in 1870 wanneer de werkplaats wordt aangebouwd.
Berkenwoude heeft van oudsher drie cafés gehad: Café De Vriendschap, een ANWB Bondscafé en Café ’t Voormalig Regthuis. Die waren tevens een uitspanning waar de boeren hun paarden stalden als ze naar de kerk gingen. Het derde dorpscafé was Café De Fuik aan het eind van de Dorpsstraat op nummer 37.
Door de smalle entree binnenkomend moest men door de zaal boven naar het café. Het gebouw was niet op grote aantallen berekend, waardoor men bij feesten, zoals het jaarlijkse Perkouws Feest, steunbalken onder de zoldering moest plaatsen.
Van 1936 tot 1967 had het Groene Kruis hier een kleuter- en zuigelingenbureau georganiseerd en in de jaren daarna had een kapper er zijn nering.
De vorige bewonder had oude bouwstijlen als hobby. Die heeft het huis begin jaren tachtig volledig gestript en opnieuw opgebouwd met oude, historische materialen. De inrichting is daardoor oud, passend bij een monumentaal pand, maar niet authentiek. Zijn opvolgers hebben het pand verder opgeknapt, gerenoveerd en gemoderniseerd tot de monumentale uitstraling die het pand nu heeft.
Ook het Oelebord aan de voorgevel is niet authentiek. Het is een kopie op een schaal van 1:2 van een origineel Fries Oelebord dat de bewoners zo’n jaar of vijftig geleden hebben gekregen.
Dit pand is voor verschillende doelen gebruikt. Begin 19e eeuw is het een leerlooierij en een eeuw later wordt het gebruikt als boerderij met stal aan de rechterzijde en hooizolder daarboven. Na de oorlog komt het in bezit van een bakker en vervolgens gaat het over naar een loodgieter die de voormalige stal als werkplaats gebruikt.
Sinds 1988 wonen hier de huidige bewoners. Zij hebben het pand aan buitenzijde weer teruggebracht in de oude staat en de binnenzijde gemoderniseerd.
De architectuur van het huis en de werkplaats is traditioneel. Het pand is gebouwd met gele IJsselstenen die veel gebruikt zijn in de hele Krimpenerwaard en heeft een zelfdragende dakconstructie voorzien van traditionele Oudhollandse dakpannen.
Als eens een oude dorpsboerderij hebben de panden Dorpsstraat 37 en 39 in maart 2023 de status van gemeentelijk monument gekregen. De panden zijn daarmee erkend als cultureel erfgoed van het mooie dorp Berkenwoude.
